Bóng ma chiến tranh thương mại một lần nữa bao trùm mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương, và tâm điểm của cơn bão này là ngành thời trang cao cấp Ý. Đề xuất áp đặt mức thuế quan 15% của chính quyền Donald Trump lên hàng hóa châu Âu đang đặt toàn bộ di sản “Made in Italy” trước một bài toán sinh tồn. Đối với một quốc gia nơi hàng dệt may và xa xỉ phẩm không chỉ là trụ cột kinh tế mà còn là niềm tự hào dân tộc, động thái này không chỉ là một con số trên giấy tờ. Nó đe dọa đến sinh kế của hàng trăm nghìn người và tương lai của một biểu tượng toàn cầu. Trong khi gã khổng lồ LVMH đang có những bước đi riêng, phần còn lại của ngành thời trang Ý dường như đang bị mắc kẹt giữa các ràng buộc địa chính trị và chi phí leo thang.
Mức thiệt hại tiềm tàng đối với nền kinh tế Ý là rất lớn. Một báo cáo từ Confindustria, hiệp hội các nhà công nghiệp Ý, chỉ ra rằng mức thuế quan 15% có thể khiến quốc gia này mất hơn 30 tỷ euro doanh thu và gần 180.000 việc làm. Thủ tướng Ý Giorgia Meloni từng mô tả đây là “cuộc chiến không mang lại lợi ích cho ai,” nhưng thực tế nó giống như sự đầu hàng của một châu Âu đang ngày càng có ít lựa chọn trước áp lực của Mỹ. Các ngành hàng bị ảnh hưởng nặng nề nhất bao gồm thực phẩm, rượu vang và đặc biệt là thời trang xa xỉ, vốn phụ thuộc nhiều vào thị trường Mỹ.
Giữa bối cảnh đầy biến động, chiến lược của Bernard Arnault, ông chủ của LVMH, lại mang tính thực dụng hơn. Thay vì đối đầu trực diện, vị tỷ phú giàu nhất châu Âu tìm cách “lách” qua hàng rào thuế quan bằng việc dịch chuyển một phần sản xuất sang Mỹ. Sau xưởng da Louis Vuitton được khánh thành tại Texas vào năm 2019 với sự chứng kiến của chính Tổng thống Donald Trump, Arnault đã công bố kế hoạch mở một nhà máy thứ hai cũng tại bang này vào năm 2027.
Mục tiêu rất rõ ràng: sản xuất trên đất Mỹ để bán cho người Mỹ, trong khi vẫn duy trì hình ảnh và giá thành kiểu châu Âu. Mặc dù vậy, nỗ lực “Mỹ hóa” sản xuất hàng xa xỉ ban đầu không mấy suôn sẻ. Theo Reuters, nhà máy đầu tiên ở Texas được cho là một trong những cơ sở hoạt động kém hiệu quả nhất của LVMH trên toàn cầu, với tỷ lệ da phế phẩm cao gần gấp đôi mức trung bình (40%) và số lượng công nhân thấp hơn nhiều so với dự kiến (chỉ tuyển dụng được 300 nhân viên so với mục tiêu 1000 người). Dù vậy, Arnault vẫn bảo vệ thỏa thuận thương mại, coi đó là một “hành động có trách nhiệm.” Trong một bài xã luận trên báo Les Echos chuyên về kinh tế của Pháp, ông viết: “Trong bối cảnh địa chính trị và kinh tế hiện nay, đó là một thỏa thuận tốt. […] Nó bảo vệ các lợi ích thiết yếu, tránh đối đầu công khai và duy trì một nền tảng ổn định.”
Tuy nhiên, chiến lược của LVMH lại vô tình châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng bản sắc đối với khái niệm “Made in Italy.” Giá trị cốt lõi của hàng xa xỉ châu Âu nằm ở tính độc quyền, nguồn gốc lãnh thổ và kỹ năng thủ công được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Việc di dời dây chuyền sản xuất có nguy cơ làm phai mờ di sản đó.
Brunello Cucinelli, một biểu tượng của thời trang Ý, đã thẳng thắn chỉ trích mô hình kinh doanh của các tập đoàn lớn đến từ Pháp. Ông chia sẻ với tờ Financial Times: “Nếu bạn nhìn vào báo cáo tài chính của các nhà mốt lớn của Ý 20 năm trước, lợi nhuận đều ở mức khoảng 10%. Sau đó, các tập đoàn Pháp đến và những con số tăng vọt. […] Và không có phép màu nào cả – điều này chỉ có thể xảy ra bằng cách tăng sản lượng, giá cả và cắt giảm chi phí. Và điều đó chỉ có thể thực hiện được bằng cách thuê các công ty Trung Quốc sản xuất, những công ty có thể sản xuất hàng nghìn chiếc túi và bán chúng với giá 50 euro mỗi chiếc.”
Hệ quả của việc tăng giá do thuế quan chắc chắn sẽ đổ dồn lên vai người tiêu dùng. Ngành công nghiệp xa xỉ vốn đã mất đi khoảng 50 triệu khách hàng trong năm 2024 vì giá cả leo thang và nhu cầu suy yếu. Mức thuế 15% sẽ buộc các thương hiệu phải tiếp tục điều chỉnh giá, nhưng đây là một con dao hai lưỡi có thể khiến họ mất thêm khách hàng.
Vấn đề càng trở nên nhức nhối hơn bởi các vụ bê bối “Made in Italy washing,” khi các thương hiệu bị phát hiện thuê các xưởng may do người Trung Quốc điều hành ngay tại Ý gia công sản phẩm đắt tiền của mình với chi phí cực thấp. Điều này làm xói mòn nghiêm trọng lòng tin của người tiêu dùng. Đáng chú ý, hai trong số các thương hiệu bị điều tra gần đây là Dior và Loro Piana đều thuộc tập đoàn LVMH.
Thông điệp từ Donald Trump rất rõ ràng: hoặc đầu tư tại Mỹ, hoặc chịu thuế cao. Cuộc đối đầu về thuế quan không chỉ là một vấn đề của các tập đoàn khổng lồ, nó còn là một phép thử cho sức chống chịu của toàn bộ mô hình sản xuất châu Âu. Rủi ro thực sự đối với thời trang Ý không chỉ nằm ở khía cạnh tài chính, mà còn là sự suy giảm vị thế và sức hấp dẫn trong mắt người tiêu dùng toàn cầu. Thách thức lớn nhất không phải là né tránh thuế quan, mà là bảo vệ giá trị văn hóa, kinh tế và chính trị của di sản “Made in Italy” trước khi nó chỉ còn là cái bóng của quá khứ.
