Một cột mốc lịch sử vừa được thiết lập tại xứ sở chuột túi. Với quyết định cứng rắn này, Úc chính thức là quốc gia đầu tiên cấm trẻ em dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội. Luật mới tạo áp lực trực tiếp lên các gã khổng lồ công nghệ, buộc họ phải chặn quyền truy cập của người dùng nhỏ tuổi hoặc đối mặt với án phạt tài chính rất nặng. Đây không chỉ là một thay đổi về luật pháp mà còn là một cuộc thử nghiệm xã hội quy mô lớn về cách con người tương tác với công nghệ trong thời đại số.
Theo quy định mới, hàng loạt nền tảng phổ biến nhất thế giới bao gồm TikTok, Facebook, Instagram, YouTube, Snapchat, Reddit và X (trước đây là Twitter) phải ngừng cung cấp dịch vụ cho nhóm người dùng nhỏ tuổi này. Nếu không tuân thủ, các công ty này có thể bị phạt lên tới 49,5 triệu đô la Úc (tương đương 33 triệu USD, gần 900 tỷ đồng). Danh sách 10 nền tảng bị cấm ban đầu sẽ được chính phủ cập nhật liên tục tùy theo sự xuất hiện của các ứng dụng mới và người dùng trẻ tuổi chuyển sang các lựa chọn thay thế. Ngay cả Bluesky (ứng dụng tương tự X), một nền tảng mới nổi với lượng người dùng còn khiêm tốn tại đây, cũng thông báo sẽ tự nguyện áp dụng quy định này dù được đánh giá là ít rủi ro hơn.
Thủ tướng Anthony Albanese đã gửi thông điệp trực tiếp đến các trường học. Ông nhấn mạnh mục đích của luật là giúp giới trẻ Úc thoát khỏi thoát khỏi áp lực từ các thuật toán và những dòng tin tức bất tận. Ông chia sẻ lời khuyên đến các em học sinh: “Hãy tận dụng tối đa kỳ nghỉ học sắp tới. Thay vì dành thời gian lướt điện thoại, hãy bắt đầu chơi một môn thể thao mới, học một nhạc cụ mới hoặc đọc cuốn sách đã nằm trên kệ của các cháu bấy lâu nay. Và quan trọng là, hãy dành thời gian chất lượng cho bạn bè và gia đình, gặp mặt trực tiếp.”
Dù vậy, quá trình chuyển đổi này không hoàn toàn suôn sẻ. Ngay trong ngày đầu tiên, nhiều báo cáo cho thấy vẫn có những trục trặc kỹ thuật khi trẻ em vượt qua được các bài kiểm tra xác minh độ tuổi bằng khuôn mặt. Tuy nhiên, chính phủ đã lường trước điều này. Thủ tướng Albanese so sánh quy định này với luật cấm rượu bia, cho rằng dù không hoàn hảo tuyệt đối nhưng nó thiết lập một tiêu chuẩn quốc gia cần thiết. Ông khẳng định: “Việc thanh thiếu niên thỉnh thoảng tìm cách uống rượu không làm giảm giá trị của việc có một tiêu chuẩn quốc gia rõ ràng.”
Về phía các công ty công nghệ, phần lớn đã xác nhận sẽ tuân thủ bằng cách sử dụng công nghệ suy đoán độ tuổi dựa trên hành vi trực tuyến hoặc yêu cầu người dùng tải lên giấy tờ tùy thân. Tuy nhiên, Elon Musk, chủ sở hữu của X, đã lên tiếng phản đối gay gắt, cho rằng lệnh cấm này “có vẻ như là một cách đi đường vòng để kiểm soát quyền truy cập internet của tất cả người dân Úc.”
Về phía các gia đình, luồng ý kiến chia làm hai phe rõ rệt. Nhiều phụ huynh ủng hộ nhiệt liệt, xem đây là “phao cứu sinh” giúp con cái họ cai nghiện mạng xã hội. Một phụ huynh chia sẻ rằng lệnh cấm này “cung cấp cho chúng tôi một khung hỗ trợ để giữ con của mình tránh xa các nền tảng này.”
Ngược lại, không ít gia đình cảm thấy lo lắng và bất lực. Một phụ huynh kể lại sự hụt hẫng của cô con gái 15 tuổi khi bị bạn bè, những người khai gian tuổi là 18 trên Snapchat, bỏ rơi. Thậm chí, một số ông bố bà mẹ còn buộc phải dạy con cách “lách luật.” Một người cha thú nhận: “Tôi đã chỉ cho con bé cách hoạt động của VPN và các phương pháp khác để vượt qua giới hạn độ tuổi. Tôi đã phải thiết lập cho con một tài khoản YouTube người lớn riêng và đã hỗ trợ con vượt qua tính năng ước tính độ tuổi của TikTok.”
Trước giờ G, bầu không khí trên mạng xã hội tại Úc vô cùng hỗn loạn. Nhiều thanh thiếu niên đã tranh thủ chia sẻ số điện thoại công khai trên hồ sơ Snapchat của mình để giữ liên lạc với bạn bè trước khi tài khoản bị khóa, bất chấp khuyến cáo về quyền riêng tư từ nền tảng này.
Hiện tại, thế giới đang xem Úc như một mô hình thí điểm. Nhiều quốc gia khác như Đan Mạch, Na Uy, Malaysia và cả Liên minh Châu Âu cũng đang xem xét các biện pháp tương tự, trong bối cảnh ngày càng lo ngại về tác động của mạng xã hội đối với sức khỏe và sự an toàn của trẻ em.
Bà Julie Inman Grant, Ủy viên An toàn Điện tử, cho biết sẽ giám sát chặt chẽ quá trình này. Vấn đề cốt lõi không nằm ở số lượng tài khoản bị xóa, mà là sự thay đổi thực tế trong đời sống của trẻ em. Bà đặt câu hỏi: “Liệu giấc ngủ của các em có cải thiện không? Các em có ra sân chơi thể thao và đọc sách nhiều hơn không? Và liệu việc sử dụng thuốc chống trầm cảm ở giới trẻ có giảm đi không?”
Các nền tảng mạng xã hội thừa nhận doanh thu quảng cáo từ nhóm dưới 16 tuổi không nhiều, nhưng cảnh báo lệnh cấm này sẽ làm đứt gãy nguồn người dùng tương lai. Trước thời điểm luật được thi hành, chính phủ Úc ghi nhận có tới 86% trẻ em từ 8 đến 15 tuổi tại quốc gia này sử dụng mạng xã hội.